HAMOWANIE SILNIKIEM - energooszczędna jazda
autor: inż. Stanisław Kwartnik

I. Z instrukcji szkolenia:

TEMAT 5: Hamowanie.
  Zagrożenie w ruchu drogowym jest najczęściej związane z brakiem wolnej przestrzeni niezbędnej do zatrzymania pojazdu. Układ hamulcowy i jego umiejętna obsługa stanowią jeden z najważniejszych elementów bezpieczeństwa jazdy.
Dwa cele hamowania:
1) zmniejszenie prędkości jazdy. W czasie hamowania nie należy naciskać pedału sprzęgła. Pojazd poruszający się na biegu neutralnym lub wciśniętym sprzęgle ma gorszą sterowność. Nie może być zastosowany jeden z elementów sterujących prędkością jazdy (hamowanie silnikiem i dociążenie przednich kół);
2) zatrzymanie pojazdu. Należy rozróżnić dwa przypadki: - pojazd jadący szybko należy zatrzymać, naciskając najpierw hamulec, zmniejszając prędkość jadącego pojazdu, a w końcowej fazie hamowania naciskając sprzęgło, w celu odłączenia silnika od kół napędowych, - pojazd jadący wolno należy zatrzymać, naciskając najpierw sprzęgło, a potem hamulec.

II. Z instrukcji egzaminowania:

UWAGA: Od 1.01.2015 obowiązuje:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA infrastruktury i rozwoju z dnia 9 maja 2014 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach:
w załączniku nr 2 do rozporządzenia w tabeli nr 7 po poz. 24 dodaje się poz. 25 i 26 w brzmieniu:
"25. Zmiana biegów właściwa dla energooszczędnej jazdy (dotyczy wyłącznie egzaminu państwowego przeprowadzanego w zakresie prawa jazdy kategorii B, B+E, C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D i D+E);
w zakresie prawa jazdy kategorii B i B+E osoba egzaminowana powinna dokonywać zmiany biegu na wyższy w momencie, kiedy silnik osiągnie od 1800 do 2600 obrotów na minutę, a pierwsze cztery biegi powinny być włączone zanim pojazd osiągnie 50 km/h;
w zakresie pozostałych kategorii prawa jazdy osoba egzaminowana powinna utrzymywać prędkość obrotową silnika w zakresie zielonego pola pracy oznaczonego na obrotomierzu pojazdu egzaminacyjnego
26. Korzystanie z momentu obrotowego silnika podczas hamowania – stosowanie hamowania silnikiem (dotyczy wyłącznie egzaminu państwowego przeprowadzanego w zakresie prawa jazdy kategorii B, B+E, C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D i D+E)"


Zasadniczo: hamowanie silnikiem następuje każdorazowo po zdjęciu nogi z pedału przyspieszenia bez wciskania sprzęgła.

Nie będzie hamowania silnikiem gdy naciśniemy sprzęgło - pojazd będzie przyspieszał lub zwalniał zależnie od pochyłości jezdni, oporu toczenia, oporu powietrza itp.
Intensywność hamowania silnikiem będzie zależna od rodzaju pojazdu ale zasadniczo od włączonego biegu i prędkości obrotowej silnika.
Czym wyższy bieg tym efekt hamowania będzie mniejszy.
Czym niższe obroty silnika tym efekt hamowania silnikiem będzie mniejszy.
Czym nowszy pojazd tym efekt hamowania silnikiem będzie mniejszy.
Gdy potrzeba bardziej intensywnego zmniejszania prędkości musimy to hamowanie silnikiem wspomagać hamulcem zasadniczym.
Gdy obroty silnika są w zakresie obrotów biegu jałowego (ok. 850 obr./min.) i poniżej! nie ma już hamowania silnikiem.
To jest czas wciskania sprzęgła tzn odłączenia silnika od zespołu napędowego.

Próba zmniejszania prędkości poniżej obrotów biegu jałowego silnika może powodować przyspieszanie samochodu zamiast hamowania. Dzieje się tak, gdyż silnik ma układy zapewniające jego stabilną pracę na wolnych obrotach przy różnych obciążeniach (np. oświetlenie, dmuchawa, wycieraczki, ogrzewanie szyby tylnej, elektryczne wspomaganie układu kierowniczego, ładowanie akumulatora itp; inne np. klimatyzacja itp;).
Stąd przy próbach zmniejszania jego prędkości obrotowej poniżej obrotów biegu jałowego będzie ratował się zwiększaniem mocy.
Przykładowo: Hyundai i20 toczy się przy obrotach biegu jałowego silnika i jedzie równo:
- na pierwszym biegu ok. 8 km/h
- na drugim biegu ok. 12 km/h
- na trzecim biegu ok. 18 km/h.
Brak wciśniętego sprzęgła poniżej tych prędkości jest poważnym błędem = tworzy zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego - auto utrzymując obroty jałowe silnika będzie przyspieszać!!!
- potrafi np. bez gazu na II biegu wjeżdżać na 8% podjazd!!!
- duszenie silnika będzie powodował gwałtowny wzrost zużycia paliwa!!
- duszenie silnika przy takim zatrzymywaniu spowoduje wydłużenie drogi zatrzymania o 3m!

CZYLI W KOŃCOWEJ FAZIE HAMOWANIA SILNIKIEM MUSI BYĆ WCISKANE SPRZĘGŁO.

CZYLI KAŻDE ZATRZYMYWANIE Z PRĘDKOŚCI TOCZENIA ZGODNYCH Z OBROTAMI JAŁOWYMI SILNIKA ROZPOCZYNAĆ NALEŻY OD WCISKANIA SPRZĘGŁA.

CZYLI KAŻDE ZAGROŻENIE I OBAWA O KONIECZNOŚĆ NAGŁEGO ZATRZYMANIA
- TO PRZY MAŁYCH PRĘDKOŚCIACH WCISKANIE RÓWNOCZESNE SPRZĘGŁA I HAMULCA.

To przygotowanie do zatrzymania musi występować w każdej sytuacji ustępowania pierwszeństwa pieszemu, rowerzyście, pojazdowi oraz przy braku widoczności pieszego, rowerzysty, pojazdu "na pierwszeństwie" - to skraca czas reakcji, to może ratować życie i zdrowie, to czyni bezpieczny sposób jazdy.
Wydłużenie czasu reakcji np. o 0.3 s, pojazdem jadącym 60 km/h, skutkuje wydłużeniem drogi zatrzymania o 5 m i uderzeniem w przeszkodę z prędkością 25 km/h.
Wydłużenie czasu reakcji np. o 0.6 s, pojazdem jadącym 60 km/h, skutkuje wydłużeniem drogi zatrzymania o 10 m i uderzeniem w przeszkodę z prędkością 36 km/h.
To odniesienie do dobrej reakcji przy możliwym max opóźnieniu 5 m/s²   Więcej o hamowaniu

Każde niebezpieczeństwo na drodze, każda sytuacja wymagająca stosowania szczególnej ostrożności to:
  - noga prawa idzie nad pedał hamulca a noga lewa idzie nad pedał sprzęgła.

Te odruchy trzeba wypracować - ich brak, podejrzewam, było przyczyną wypadków na egzaminie:

http://petronews.pl/wypadek-podczas-egzaminu-na-prawo-jazdy-auto-wbilo-sie-w-ogrodzenie-ranna-kobieta/

https://fakty.interia.pl/slaskie/news-wypadek-podczas-egzaminu-na-prawo-jazdy-nie-zyje-egzaminator,nId,3060994

WAŻNE:
BIEG W SYTUACJACH ZAGROŻENIA NALEŻY DOPASOWAĆ DO MOŻLIWOŚCI RATUNKOWYCH:
będzie to
- HAMOWANIE
- PRZYSPIESZENIE
- NIC, LUB np. OMIJANIE ...

Wysoki bieg przy niskich obrotach silnika utrudni hamowanie (zerowe hamowanie silnikiem podczas przenoszenia nogi z pedału przyspieszenia na pedał hamulca) i uniemożliwi przyspieszenie (gwałtowne dodanie gazu może zadławić silnik)!

Czyli w obliczu zagrożeń bezpieczeństwa ruchu drogowego NIE WOLNO stosować zasad energooszczędnej jazdy w wersji egzaminacyjnej!
Podobnie w gęstym ruchu NIE WOLNO stosować wymyślnych własnych postępowań - obowiązuje Art.3 PoRD o nie utrudnianiu i nie blokowaniu innym możliwości poruszania się a nie "swoje EGO", "swoje EKO" ...

---

UWAGA NA ZAGROŻENIA W RUCHU PRZY HAMOWANIU SILNIKIEM

Pojazd hamujący silnikiem nie zaświeci z tyłu świateł STOP tak jak dzieje się to przy naciskaniu hamulca zasadniczego.
Stąd nie wolno hamować silnikiem na I biegu gdyż istotna zmiana prędkości bez sygnalizacji, szarpanie pojazdu może być powstaniem zagrożenia w ruchu.
Nie każdy dojazd do miejsca pewnego stania (sygnał czerwony, znak STOP, korek) musi być wykonywany z wykorzystaniem hamowania silnikiem.
Ważniejsza niejednokrotnie będzie płynność, czytelność zachowania, zachowanie szczególnej ostrożności, obserwacja martwych pól, ocena odległości i prędkości zbliżających się uczestników ruchu drogowego itp, niż "dziwaczne szarpania samochodem" przy dojeżdżaniu do skrzyżowania.
Naturalne hamowanie silnikiem należy stosować i stosuje się na zjazdach, przed zakrętami.

---

UWAGA NA ZAGROŻENIA W RUCHU PRZY energooszczędnym ruszaniu i rozpędzaniu

Wymagany sposób ruszania i rozpędzania trzeba zgodnie z przepisami stosować na egzaminie.
W normalnym ruchu ważniejsza będzie dynamika - dostosowanie ruszania i przyspieszenia do natężenia ruchu.
W gęstym ruchu powstaje obowiązek współpracy, współdziałania z pozostałymi uczestnikami ruchu - tam nie ma i nie będzie miejsca dla indywidualnych poczynań.
Blokowanie możliwości ruchu komukolwiek jest łamaniem art.3 PoRD - cytat:
"unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę.
Przez działanie rozumie się również zaniechanie."
A może też być nieustąpieniem pierwszeństwa przejazdu gdy swoim "oszczędnym" ruszaniem, przyspieszaniem spowodujemy istotną zmianę prędkości kierującego zbliżającego się drogą oznakowaną jako droga z pierwszeństwem przejazdu!

---

WAŻNE: Te określone w ustawie zachowania dotyczą wyłącznie egzaminu państwowego!!!

---

WAŻNE: O sposobie postępowania NA EGZAMINIE decyduje INSTRUKTOR PROWADZĄCY!!!

---

Arkusz przebiegu egzaminu praktycznego.

Tam zadania egzaminacyjne:
p.31 - Respektowanie zasad techniki kierowania pojazdami;
p.32 - Właściwa zmiana biegów - jazda energooszczędna;
p.33 - Hamowanie silnikiem przy zatrzymaniu i zwalnianiu - jazda energooszczędna;
UWAGA - zmieniono pozycje w arkuszu od 1.07.2019

Hamowanie silnikiem wg WORD Warszawa
Energooszczędna zmiana biegów wg WORD Warszawa
UWAGA na jazdy na niskich obrotach silnika!

---

Więcej o hamowaniu
Egzaminowanie na kat.B prawa jazdy
Program szkolenia na prawo jazdy kat.B

---

---

---