PIERWSZEŃSTWO w ruchu drogowym
inż.Stanisław Kwartnik dnia 12.02.2010

Pojęcie: "mam pierwszeństwo" powinno zniknąć z naszych przepisów, z naszej terminologii określającej ruch drogowy, gdyż ten stan NIE jest określony, a złe rozumienie prowadzi codziennie do śmierci.

PIERWSZEŃSTWO - TO NIE JEST prosta odwrotność definicji "ustępowania pierwszeństwa",
to nie jest możliwość bezwzględnego wchodzenia, wjeżdżania,
to nie jest bezwzględna jazda, przechodzenie, przejeżdżanie.
To błąd kardynalny niosący nawet śmierć !

Pomija się wtedy przepisy określone w prawie o ruchu drogowym (patrz niżej) o:
- obowiązku zachowania zwykłej ostrożności;
- obowiązku zachowania szczególnej ostrożności;
- obowiązku zaniechania działań (ruchu, wjazdu, wejścia) w sytuacji zagrożenia;
- obowiązku podejmowania działań ratunkowych;
- o obowiązku nieutrudniania ruchu, nieblokowania ruchu ...

ZASADY SZCZEGÓLNEJ OSTROŻNOŚCI:
22) szczególna ostrożność - to ostrożność polegającą na:
- zwiększeniu uwagi w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie;
- dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków zmieniających się na drodze w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie;
DEFINICJA USTĘPOWANIA PIERWSZEŃSTWA:
23) ustąpienie pierwszeństwa kierującemu:

to powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić tego kierującego:

- do zmiany kierunku,
- lub do zmiany pasa ruchu,
- albo do istotnej zmiany prędkości;

ustąpienie pierwszeństwa pieszemu:

to powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić pieszego:

- do zatrzymania się,
- do zwolnienia kroku,
- lub do przyspieszenia kroku;

ZASADY OGÓLNE zawarte w art.3
Art. 3. 1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani

- zachować ostrożność
- zachować szczególną ostrożność gdy ustawa tego wymaga
- unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować:

- zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego,
- ruch ten utrudnić,
- w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny,
- narazić kogokolwiek na szkodę.

Przez działanie rozumie się również zaniechanie czyli:
Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze nie mogą zaniechać podejmowania wszelkich działań, aby::

- zadbać o bezpieczeństwo lub porządek ruchu drogowego,
- nie utrudniać ruchu,
- nie zakłócać w związku z ruchem spokoju i porządku publicznego,
- nie narazić kogokolwiek na szkodę.

Aktualnie używane pojęcie "mam pierwszeństwo" można zdefiniować jako
możliwość jazdy (ruchu, wejścia) po łącznym spełnieniu warunków:

1. - zachowania podstawowej ostrożności,
2. - zachowania szczególnej ostrożności (czyli m.in. każdorazowe powstrzymanie się od ruchu przy odmiennym od spodziewanego zachowaniu drugiego uczestnika ruchu drogowego),
3. - po ustąpieniu pierwszeństwa do tego zobowiązanych (ich powstrzymanie się od ruchu),
4. - zachowania zgodnego z art.3 PoRD czyli:

- bez zagrażania bezpieczeństwu i porządkowi ruchu drogowego,
- bez utrudniania możliwości ruchu (bez blokowania możliwości ruchu innym jego uczestnikom),
- bez zakłócania spokoju i porządku publicznego,
- bez narażenia kogokolwiek na szkodę materialną, fizyczną, psychiczną.

Czyli posiadanie pierwszeństwa to dużo obowiązków do spełnienia i dopiero możliwość ruchu.

Fałszywe wyobrażenie o posiadaniu pierwszeństwa i o swoim prawie do bezwzględnego wchodzenia, wjeżdżania, przynosi codziennie wypadki, śmierć i kalectwo.
Z tego powodu na skrzyżowaniach z drogą z pierwszeństwem przejazdu, na przejściach dla pieszych, na przejazdach rowerowych giną ludzie.
W 2008 roku na skrzyżowaniach z pierwszeństwem przejazdu powstało:

- 13 746 (28%) wypadków, w których:
- 818 (15%) osób poniosło śmierć,
- 17 747 (28,6%) osób zostało rannych.
Czyli "posiadający pierwszeństwo" byli sprawcami śmierci 818 osób?

W 2018 roku (ok.35% wzrost ilości pojazdów) powstało:

- 9115 wypadków, w których:
- 427 osoby poniosły śmierć, a
- 10999 osób zostało rannych.
Czyli "posiadający pierwszeństwo" byli sprawcami śmierci 427 osób?

Źródło: statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne

Całe pokolenia uczestników ruchu drogowego rozpoczynają naukę i szkolą się w posiadaniu pierwszeństwa i ustępowaniu pierwszeństwa.
Tak musi być na początku ale potem wiedza musi być szersza!
Wiedza i umiejętności wielu uczestników ruchu drogowego pozostaje na etapie pierwszych godzin szkolenia kursowego - lubią pamiętać posiadanie a nie ustępowanie pierwszeństwa.
A tu wymagania rosną ....
Czas najwyższy zakończyć dyskusje, kłótnie i nieporozumienia o tym kto w danej sytuacji ma pierwszeństwo - czas ustalać kto komu ustępuje pierwszeństwa bo te zasady są jasno określone.
Są sytuacje występowania wzajemnego ustępowania pierwszeństwa - podwójne zabezpieczenie bezpieczeństwa - wypadek powstanie, gdy ktokolwiek uzna, że "ma pierwszeństwo" na podstawie tej, że współuczestnik zdarzenia go nie ma !

W naszym prawie o ruchu drogowym istnieje zapis o pierwszeństwie pieszego na przejściu dla pieszych i przy wchodzeniu, na jezdni w strefie zamieszkania, pojazdu szynowego przed nieszynowym - moim zdaniem jest to niezgodne z logiką ruchu, z prawami naturalnymi, z prawami fizyki i zasadami ruchu drogowego określonymi w konwencji wiedeńskiej.
W takich sytuacjach winno się używać słownictwa stosowanego na Zachodzie np.:
...kierujący ma obowiązek umożliwienia wejścia, przejścia, wjazdu, przejazdu itp.
Zapis "ma pierwszeństwo", stosowane znaki - mogą być zachętą dla nieroztropnego pieszego do wchodzenia bez rozglądania się pod zbliżający się pojazd, do wjeżdżania pojazdu szynowego w nieszynowy(i to się dzieje).

Zatem zmiana przepisów, zmiana sposobu myślenia może trwać latami.

Jak problem jest poważny niech świadczy ilość wypadków, w których orzekano o współwinie uczestników ruchu drogowego.
W 2008 roku było to 784 na ogólną ilość 49054 wypadków, czyli tylko w 1,6 % przypadków doszukano się współwiny posiadającego pierwszeństwo? Czyli reszta (98,4%) - to zawsze winni nieustępujący pierwszeństwa a posiadający pierwszeństwo niewinni ?
Zachodzi pytanie, czy Ci "posiadający pierwszeństwo" podjęli wszelkie niezbędne działania ratunkowe? Czy zachowali szczególną ostrożność - czy aby beztrosko nie "kasowali" tego bez pierwszeństwa?!

Przecież wypadek to taki splot zdarzeń, gdzie w większości przypadków są współwinni - przypadki samobójcze są raczej marginalne.
Taki system rozliczania wypadków : jeden winny, reszta niewinna - moim zdaniem, zachęca do beztroskiego "posiadania pierwszeństwa" i zabijania w imię tegoż pierwszeństwa!
Jak nieciekawe jest wyobrażenie o winie, o pierwszeństwie w społeczeństwie niech świadczą wyniki sondy:
Kto winien stłuczki na skrzyżowaniu równorzędnym?

Przykładowe sytuacje współuczestnika ruchu drogowego (kierowcy,motocykliści,motorowerzyści,rowerzyści, piesi...), które wobec braku pełnej informacji, mogą kończyć się tragicznie:

1. Droga, którą jedziemy i droga z której zbliża się pojazd w sposób kolizyjny, może być:
- gruntowa, twarda (?),
- podjazdowa do obiektu przy drodze i niekoniecznie (urzędnicze klasyfikacje dróg mogą być zaskakujące!),
- nieoznakowana, okresowo znakowana (wg uznania organizatorów ruchu a także wandali);
- oznakowana znakiem D-1(z pierwszeństwem), ustąp (A-7), stop(B-20), koniec strefy zamieszkania (D-41), koniec drogi wewnętrznej (D-46), koniec strefy ruchu (D-52);
- oznakowana tylko znakami poziomymi,...;
2. Jadąc wg sygnalizatora zielonego współuczestnik ruchu może mieć:
- też zielone,
- czerwone,
- warunkowe,
- kierunkowe,
- spaloną żarówkę sygnalizatora,
- zezwolenie na ruch od osoby regulującej ruchem,
- jechać w akcji ratowania zdrowia, życia ... ;
3. Ten współuczestnik zdarzenia może:
- mieć przeróżną wiedzę na temat przepisów ruchu drogowego,
- być śmiertelnie przekonanym o "swoim pierwszeństwie",
- być pijanym, w stanie po narkotykach, psychopatą, samobójcą,
- być z krajów co podpisały konwencję lub nie,
- być z krajów, których przepisy krajowe są zgodne z konwencją lub nie,
- mieć prawo jazdy lub nie mieć,
- być ubezpieczonym lub nie,
- mieć sprawny pojazd lub nie,
- być ............

i tysiące niejasności niemożliwych do zbadania w ciągu 1 sekundy.
Gdzie tu można powiedzieć o pierwszeństwie !?
Gdzie tu można mówić o "bezwzględnym pierwszeństwie"
- a są tacy ludzie co nieodpowiedzialnie nawet takich słów używają.
W ten sposób zachęcają do zabijania!!!

Tak więc decyduje wiedza i zachowanie współuczestnika ruchu a nigdy nasze fałszywe przeświadczenie lub wyobrażenie o posiadanym pierwszeństwie.

Dobra rada:

NIE PODEJMUJ DECYZJI NA PODSTAWIE TEGO CZEGO NIE JESTEŚ PEWNY!

Z PIERWSZEŃSTWA = MOŻLIWOŚCI RUCHU = MOŻNA SKORZYSTAĆ DOPIERO GDY JE OTRZYMUJEMY.

GDY ZOBOWIĄZANY NIE USTĘPUJE PIERWSZEŃSTWA,
TO NIE MA JAZDY, WJAZDU, WEJŚCIA, PRZECHODZENIA,
MIMO POSIADANEGO PIERWSZEŃSTWA
- KOLIZJA, WYPADEK JEST WTEDY 100%.

UTRUDNIANIE RUCHU

Fałszywe przekonanie o swoim pierwszeństwie często objawia się utrudnianiem ruchu pozostałym jego uczestnikom.
Jest to niedopuszczalne ponieważ w pierwszej kolejności sytuacje konfliktowe winny być rozwiązywane bezkolizyjnie w ramach nieutrudniania sobie wzajem ruchu,
a dopiero przy braku takiej możliwości należałoby brać pod uwagę zasady ustępowania pierwszeństwa.
I tak:

1.Na skrzyżowaniu i w innych miejscach przecinania się torów ruchu skręcając w lewo w pierwszej kolejności będziemy się starać jechać bezkolizyjnie:
- z jadącym z przeciwka w lewo;
- będziemy zajmować lewy skrajny pas po skręcie, ustąpimy pierwszeństwa i zostawimy wszystkie inne pasy pojazdom jadącym z przeciwnej strony w prawo;

2. Na skrzyżowaniu i w innych miejscach przecinania się torów ruchu skręcając w prawo zajmiemy skrajny prawy pas zostawiając lewy pas dla pojazdu jadącego z przeciwka w lewo.

3.Przy mijaniu w zwężeniach jezdni odsuniemy się maksimum do prawej aby umożliwić jazdę pojazdowi z przeciwnej strony mimo "posiadanego pierwszeństwa".

4.Przy zmianie pasa ruchu nie będziemy blokować możliwości zmiany pasa ruchu pojazdowi przed lub za nami.

5.W przewężeniach będziemy stosować zasadę jazdy wg zamka błyskawicznego zostawiając sobie wzajemnie czytelne miejsce.

6.Na skrzyżowaniach mimo "posiadanego pierwszeństwa" nie możemy wjeżdżać i blokować możliwości wjazdu jednego pojazdu w nasz zakorkowany kierunek.

7.Będąc pieszym traktujmy przejście dla pieszych jako zagrożenie a nie azyl, gdyż w Polsce do tej powierzchni jezdni zbliżać się mogą różne pojazdy wieloma pasami ruchu z różnych kierunków, z różnymi prędkościami. Takie zagrożenia istnieją na drogach o dużym ruchu bez sygnalizacji świetlnej.

8.Będąc rowerzystom nie utrudniajmy ruchu pojazdów w szczytowych porach na zakorkowanych trasach.
Nie można jechać 5 km/h jezdnią dróg krajowych, na której nie przewidziano miejsca dla rowerzysty, tj możliwości wyprzedzania (linia podwójna ciągła+krawężnik w odległości 2,5m).
Tworzą się wówczas potężne korki i jest to niezgodne z art.3 PoRD ...
Rower nie jest bezpiecznym pojazdem w czas zawieruchy,śniegów,lodów ...

KRAWĘDŹ JEZDNI A PIERWSZEŃSTWO - sprawy nieuregulowane

Krawężnik to zewnętrzna część chodnika oddzielająca go od jezdni. Na przejściach dla pieszych jest on obniżony, by ułatwić wejście dzieciom i osobom niepełnosprawnym.(cytat z Wikipedii)
W naszym PoRD brak tego pojęcia - a jest to przecież istotna część drogi wyznaczająca tor ruchu (pas ruchu) pojazdowi, który ma się poruszać możliwie blisko prawej krawędzi jezdni.
Jest to więc element drogi, który oddziela jezdnię od pozostałych części drogi.
Jest to element drogi wyznaczający pas ruchu, podobnie czynić to będzie linia krawędziowa ciągła (P- 7a), linia krawędziowa przerywana (P-7b), linia wyznaczająca pasy ruchu(P-1).

Czy nieoznakowana droga twarda z prawej strony przy obecności krawężnika, lub linii krawędziowej zmienia zasady pierwszeństwa ???

WYŁĄCZANIE SIĘ Z RUCHU A PIERWSZEŃSTWO - sprawy w Polsce nieuregulowane!

Dlatego proponuję stosować przepisy zawarte w Konwencji Wiedeńskiej:

Artykuł 14

"Ogólne przepisy dotyczące manewrów:
1. Każdy kierujący, który zamierza wykonać manewr, taki jak wyjechanie z rzędu pojazdów stojących
na postoju lub wjechanie do niego, skręcenie w prawo lub w lewo na jezdni, w szczególności w celu
zmiany pasa ruchu, skręcenie w lewo lub w prawo na inną drogę lub do posiadłości przylegającej do
drogi, nie powinien rozpoczynać tego manewru bez uprzedniego upewnienia się, że może to uczynić bez narażenia na niebezpieczeństwo innych użytkowników drogi jadących za nim lub przed nim albo mających go wyminąć, z uwzględnieniem ich pozycji na jezdni, kierunku ruchu i szybkości.
2. Każdy kierujący, który zamierza zawrócić lub cofnąć się, może rozpocząć ten manewr dopiero po upewnieniu się, że może to uczynić nie stwarzając niebezpieczeństwa lub przeszkody dla innych użytkowników drogi.
3. Przed skręceniem lub przed wykonaniem manewru związanego ze zjechaniem w bok każdy
kierujący powinien odpowiednio wyraźnie i dostatecznie wcześnie zasygnalizować swój zamiar za
pomocą kierunkowskazu lub kierunkowskazów swojego pojazdu albo - w razie ich braku - w miarę
możliwości za pomocą odpowiedniego znaku ręką. Sygnalizowanie zamiaru za pomocą kierunkowskazu
lub kierunkowskazów powinno trwać przez cały czas trwania manewru; powinno ono ustać natychmiast po
jego zakończeniu."

Przepisy Prawa o ruchu drogowym ujednolicono - stan prawny 26.04.2023: Dz.U. 2023 poz. 1047
- szukaj, sprawdzaj, stosuj

UWAGA: Skróty myślowe, zestawienia, własne analizy nie są podstawą rozstrzygnięć prawnych!
Podstawą są Dzienniki Ustaw, Rozporządzenia Rady Ministrów i inne akty prawne.
Wszystkie przedstawiane na stronach aplikacje, kalkulatory, animacje są mojego pomysłu i wykonania - podlegają ochronie praw autorskich.
Można wykorzystać je tylko do użytku osobistego - w pozostałych przypadkach proszę o kontakt - patrz: oferta.
Wymagają ciągłego doskonalenia ale ...

Animacje, gry, kalkulatory wykonałem w technologii Flash (grafika wektorowa - pliki swf).
Z końcem 2020 roku zablokowano zawartość flash w większości przeglądarek.
Aktualnie (28.05.2023) polecam przeglądarkę Microsoft Edge.
EDGE odtworzy gry, kalkulatory, animacje w plikach swf, treści na stronach mogą być systemowo czytane, a wyszukiwarka BING umożliwi wyszukiwania materiału na moich stronach i w sieci Web.
Można również korzystać z przeglądarki Firefox z bezpłatnym rozszerzeniem "Flash Player 2021".
Część prac przerobiłem na inne formaty. Wszystkiego się nie da, z różnych powodów - przepraszam, jeśli czegoś nie da się uruchomić.
Trwa przebudowa stron - przepraszam za niedogodności i mimo trudności - zapraszam :)

W innych tematach: dnia 22.02.2020